Odwilż – zjawisko postrzegane przez wielu z nas jako uwolnienie się od niewygodnego uścisku zimy. To okno, przez które widać marzec, kwiecień... I na tym kończy się chyba mistyka odwilży.
Bo odwilż odbiera biel przestrzeni, rujnuje warunki do uprawiania sportów zimowych. Gdy ziemia jest zamarznięta, woda wytwarzana przez topniejący śnieg nie jest w stanie przeniknąć i strumieniami spływa po powierzchni ziemi do obniżeń. Zaś całodobowo dodatnia temperatura powietrza i wiatr powodują, iż zapasy śniegu kurczą się błyskawicznie odsłaniając grunt i zeszłoroczne trawy. Wiatr może w krótkim czasie zmienić warunki lodowe na rzekach, jeziorach i stawach w bardzo zdradliwe.
Czwartkowe słońce przerwało monotonię pogody, przejawiającą się ostatnio dużym zachmurzeniem, nieustannym występowaniem mgieł, zamgleń, zmętnień a w rezultacie złą jakością powietrza. Nie było w pogodzie dynamiki, za którą odpowiedzialna jest cyrkulacja strefowa.
W mitologii greckiej wiatr zachodni - Zefir był uważany za najłagodniejszy i najbardziej korzystny z wiatrów. We współczesnej meteorologii przepływ zachodni, zwany też cyrkulacją strefową, to prąd powietrzny skierowany ogólnie z zachodu na wschód, dominujący nad znaczną powierzchnią kuli ziemskiej w warstwie atmosfery ziemskiej do wysokości 20-22 km. Stanowi on podstawowy rys cyrkulacji atmosfery i jest wynikiem znacznego gradientu barycznego skierowanego od zwrotników ku biegunom. Prądy powietrzne powstające w wyniku tego gradientu są odchylane przez siłę Coriolisa na półkuli północnej w prawo, na półkuli południowej w lewo dzięki czemu dominuje w nich składowa zachodnia.
Przenoszeniom cyrkulacyjnym towarzyszy transport w atmosferze takich wielkości lub substancji jak: ciepło, pęd, woda, wirowość, cząstki stałe, itp. W Europie cyrkulacja strefowa prowadzi do przemieszczania się powietrza i ośrodków niżowych z zachodu na wschód, czyli znad Oceanu Atlantyckiego w kierunku Rosji. Skutkuje to częstą wymianą mas powietrza, okresami ciepłej, łagodnej pogody w okresie zimy i chłodnej, deszczowej pogody latem. Ośrodki niżowe znad Atlantyku bywają głębokie a ich powstawanie gwałtowne - to wtedy powstają sztormy i wichury.
W pogodzie drugiej połowy lutego nastanie właśnie taki czas - systematyczne ocieplenie połączone z opadami i porywistym wiatrem.
16.02.2017
Barbara Jakubowska
Autorka bloga „Pogoda z Bajką” jest naukowcem, meteorologiem Centralnego Biura Prognoz Meteorologicznych Zespołu w Białymstoku. Często możemy ją usłyszeć w Polskim Radiu Białystok. Ma także profil na Facebooku, gdzie opisuje zjawiska pogodowe.